روز جهانی کودک

با سلام

روز 8 اكتبر امسال برابر با 17 در تقويم جهاني روز جهاني كودك نام گرفته است امسال نيز به روال سالهاي قبل و در شرايطي به استقبال روز جهاني كودك ميرويم كه كودكان در سراسر جهان همچنان جزو اولين قربانيان جنگ، گرسنگي، اعتياد، تجاوز و ديگر مصيبتهاي اجتماعي هستند. در همين رابطه صندوق حمايت از كودكان سازمان ملل ( يونيسف ) اعلام كرده است كه به مبلغ ۵۷۶ ميليون دلار و براي رسيدگي به وضع كودكان در جهان، بويژه در آفريقا نياز دارد. چنين قلمي بدرجاتي و هر چند ناقص اما عمق فاجعه را تا حدي به ما نشان مي دهد.

زندگي و موقعيت كودكان افغاني اما قطعا اسفبار تر از همسالان خود در ديگر كشورهاي جهان مي باشدكودكان افغاني چه در داخل و چه در كشورهاي همسايه ايران و پاكستان نيز خارج از ابعاد دهشتناك شرايط و موقعيت كودكان در داخل نيست آمار روزافزون اعتياد كودكان و تجاوز جسمي و جنسي به آنان توسط باندهاي تبهكارو كارفرمايان و البته خانواده ها و عدم امكان تحصيل و برخورداري از امكانات مناسب بهداشتي را به آن اضافه كنيد تا به عمق اين فلاكت و سيه روزي كودكان افغاني بيشتر پي ببريد.

به همين بهانه مروري داريم بر اوضاع كودكان افغاني در جامعه امروز افغانستان و در دو كشور ايران و پاكستان وضعيتي كه كودكان دارند برخاسته از سلسله مراحل زنجير واري است كه تفكيك يكي از ديگري مقدور نميباشد و بنده به ترتيب اولويت بدانها ميپردازم

كودكان افغاني در افغانستان , ايران و پاكستان

1- كودكان و فقر اقتصادي خانواده ها

بنا بر قول آمارها بيش از 75 فيصد خانواده ها در افغانستان زير خط فقر تعريف شده بين المللي زندگي مينمايند اين مساله عامل تمام بدبختي هاي اين غنچه هاي نو شكفته در سرتاسر جهان و افغانستان است. خانواده اي كه غذايي براي سير نمودن شكم اعضاي خود ندارد به هر وسيله اي متوسل شده تا بتواند چرخ خانواده را بچرخاند و از همين حيث متضرران واقعي كودكان هستند . در نتيجه بايد ريشه غالب مشكلات اطفال را در فقر خانواده ها جستجو نمود و راهكار اصلي را براي بيرون رفت خانواده ها از فقر جستجو نمود چه در غير اين صورت هيچ معاهده و كنوانسيون بين المللي راهگشاي اطفال افغانستان و سراسر جهان نخواهد بود.

نشانگر ماوستان را بر روي هر تصوير قرار داده توضيحات هر عكس نمايان خواهد گشت

بنابر آمار يونيسف سالانه 2 ميليون طفل بر اثر گرسنگي جان خود را از دست ميدهند چندي پيش در افغانستان نيز كودكان هزاره كه قرباني تجاوز كوچي ها به مناطق سكونتشان بودند بدليل گرسنگي جان خود را از دست دادند و يا در اثر سيل پارسال و حمايت ننمودن دولت تعداد اطفالي كه بر اثر گرسنگي به مرگ رضايت دادند اشك را در چشم هر افغاني ميهن پرست جاري نمود

2- كودكان كار (نان آوران كوچك)

خانواده هاي فقير اولين اقدامشان به كار گماشدن اطفالشان است و كودكان كار از همين روي پا به عرصه ميگذارند آنها كه ذهنيت بالاتري دارند سعي ميكنند كودكان را بر سر شغلهايي بگمارند كه در آينده صاحب تخصصي و فن گردند و به حقوق بسيار اندك اين كودكان بسنده ميكنند منتها اغلب خانواده ها سعي دارند بيشترين سود مالي را از جهت كودكان بدست آورند و از اين رو كودكان را به كارهاي بي اهميت و پست وادار ميكنند كارهايي از قبيل دست فروشي – گدايي – واكس زني و ... اين قبيل كارها علاوه بر پست بودنشان هيچ تضميني را براي آينده كودكان بدنبال ندارد و علاوه بر آن ورود كودكان اينچنين به دنياي بزرگسالان احتمال سوء استفاده از آنها را توسط بزرگسالان بشدت افزايش ميدهد.

دختران هم غالبا در خانه به كار مشغول هستند اشتغال به كار قالين بافي خصوصا در كابل امري عادي است كه در غالب خانه ها مشاهده ميگردد و نيز تداركات كار مرد خانواده و كودك پسر نيز از وظيفه دختران در خانواده هاي شهر نشين افغانستان ميباشد

3- كودكان و عدم دسترسي به امكانات آموزشي

فقر اقتصادي خانواده ها و اشتغال كودكان آنان به كار در درجه نخست آنان را از امكان تحصيل محروم ميسازد كودكي كه با تحصيل علم ميبايست پشتوانه علمي فرداي جامعه باشد با اشتغال خود به كار و محروم شدن از تحصيل ضربه نخست را بر پيكره آينده خود شاهد است كه خود هيچ خبردار نيست.

هر چند تلاشهايي براي بازگرداندن اين كودكان به مكاتب از سوي بنيادهاي خيريه و سازمانهاي بشردوستانه انجام پذيرفته منتها تا اوضاع معيشتي خانواده هايشان سر و سامان نيابد اين گونه اقدامات با شكست همراه است

4- كودكان و عدم دسترسي به امكانات بهداشتي

دسترسي كودكان به امكانات بهداشتي از جمله عوامل همان فقر اقتصادي و معلوماتي خانواده هاست پدران و مادراني كه خود كودكي خود را با همين گونه دشواريها سپري نموده اند و غالبا بي سواد هستند از كمترين معلومات صحي و بهداشتي برخوردارند و بناعا نميتوانند امكانات صحي و بهداشتي مناسبي را در اختيار اطفالشان قرار دهند.

بر بنياد گزارشات بيش از 90 فيصد كودكان در افغانستان به امراض دروني حاد و يا خفيف مبتلا هستند و ساليانه بيش از هزاران نفر بر اثر ابتلا به امراض درمان پذير جانشان را از دست ميدهند تنها در كابل در سال گذشته بيش از 200 كودك بر اثر ابتلا به سرخك از بين رفتند مرضي كه به آساني قابل درمان است ابتلا 50 مورد به فلج اطفال نشانگر اين است كه هستند خانواده هايي كه از واكسن اين مرض بر روي اطفالشان غافل مانده اند بر پايه گذارشات ۲۰۰ هزار كودك از مرحله جديد واكسن بدليل نا امني و جنگ محروم گشتند

البته اين محروميت از خدمات تنها به كودكان اختصاص ندارد و مادران را نيز شامل ميشود و آمارهاي بالاي مرگ مادران در حين زايمان نشانگر اين مطلب است البته در زمينه محروميت از خدمات صحي به اطفال نبايد از هزينه بالاي اين گونه خدمات نيز غافل شد كه توان اقتصادي خانوادهها جهت پرداخت خدمات صحي هم مزيد علت است.

5- سوء استفاده جنسي از كودكان

اين مطلب در افغانستان با رنگ و بويي ديگر در جريان است و پسران و دختران هم به يك اندازه در آن آسيب پذيرند.

مطلبي كه هم اكنون در غالب بخشهاي افغانستان كمابيش رواج دارد پديده زشت (از ديد اسلام) همجنسگرايي و لواط است. مفهوم داشتن بچه بي ريش كه به معناي رابطه انحصاري يك مرد با كودكي خردسال است كه هنوز موهاي ريشش رشد ننموده به افتخاري بين مردان همجنسگرا مبدل گشته همجنسگرايي در افغانستان با مفهومي كاملا متفاوت با آنچه در غرب وجود دارد در افغانستان در جريان است

همجنسگرايان به انحا گوناگون يا با طمع مالي و يا با زور بچه هاي خردسال را وادار به تن دادن به خواسته هاي شومشان مينمايند و هر چند مجازات سنگسار جهت فاعلان عمل لواط در اسلام در نظر گرفته شده منتها عدم تطبيق آن بر مجرمان در افغانستان و از سويي سياستهاي جدائيي مرد و زن در افغانستان از گذشته تا بحال باعث رواج پديده شوم همجنسگرايي با اطفال خردسال گشته است اطفالي كه غالبا بين 9 تا 20 سالگي هستند.

خبر جديدي كه اين روزها انتشار يافته خبر اختطاف و تجاوز به يك پسر 17 ساله در كابل است و موارد بيشماري كه با توجه به عدم شكايت قربانيان آن از نگاههاي جهانيان بدور مانده ولي ما خود ميدانيم كه چه وضعيتي گريبانگير كودكان پسر در افغانستان است

اما از سويي تجاوز به دختران خردسال نيز در افغانستان به وفور به چشم ميخورد و طي اين سال شاهد افزوني آمارها در اين رابطه بوده ايم تجاوزاتي كه شايد نمونه آنها را هيچ يا نهايت بسيار قليل در جهان مشاهده نمائيم.

تجاوز پدري به دختر 13 ساله خودش در هرات

تجاوز پدري به دختر 14 ساله خودش در هرات

تجاوز 5 مرد مسلح به دختر 12 ساله در سرپل

تجاوز 12 مرد به يك دختر 12 ساله در كابل

تجاوز دكاندار جواني به دختر 14 ساله

تجاوز به دختر 3 ساله در جوزجان

تجاوز به دختر 4 ساله

تجاوز 5 نفر به دختر 8 ساله در تخار

تجاوز به دختري خردسال در جاغوري

و چه بسيار تجاوزات وحشيانه و وقيحانه كه بر ضد اطفال اين سرزمين رخ داده ميشود كه در غالب آنها دست زورمندان و وابستگان به قدرت حضور دارند و قانون نيز از مجازات عاملان آن عاجز مانده است بديهي است در اين صورت شاهد افزايش آمار خشونت و تجاوز به كودكان بي دفاع و بي پناه باشيم

6- كودكان بزهكار

يكي از موارد ديگر اجحاف در حق كودكان مجرم شدن آنان است كودكي كه از لحاظ ذهني و كرداري پاك پاك است تحت شرايط بد اقتصادي خانواده ها و وارد شدن سريع به دنياي بزرگسالان به همان نسبت سريعتر امكان دست زدن به كارهاي خلاف را داراست اعمالي همچون سرقت – قاچاق و از همه بدتر آلودگي به مواد مخدر و در نهايت زندان

زندان محيطي است مملو از كودكان بزهكار (اگر قسمت كودكان از بزرگسالان جدا باشد) كه در اين شرايط كودكان با موارد جديد خلاف آشنا گشته و پس از آزادي به روشهاي ديگر اعمال خلاف خود را تكرار مينمايد

در مواردي كه قسمت كودكان از بزرگسالان جدا نبوده هم آمار تجاوز به بيش از 90 درصد كودكان در بند رسيده كه اين مورد هم از عدم تمهيدات لازمه دولت در خصوص اطفال است

7- كودكان آسيب ديده از جنگ

در طول چندين سال جنگ در افغانستان كودكان بسياري با از دست دادن سرپرست خود يتيم گشتند با از دست دادن سرپناهشان آواره گشتند و بسيار كودكاني كه زخم خورده جنگ مجروح و معلول گشتند

اين كودكان با توجه به آسيبهاي روحي و جسمي فراوان كه ديده اند محتاج بيشترين توجهات از سوي دولت و مجامع بشر دوستانه هستند از سويي وجود 6 ميليون ماين خنثي نشده و هزاران قطعه بم ضد نفر به اشكال گودي (عروسك) و انواع بازيچه هاي بچه گانه مستقيما اطفال را تهديد مينمايد.

هنوز از اثرات بمباردمان آمريكايي كه به اورانيوم تضعيف شده مجهز بودند كودكان ناقص و داراي مشكلات حاد جسمي و تنفسي بدنيا ميآيند كه نويد آينده بسيار وخيمي را به اين كودكان ميدهد

8- كودكان و ذهنيت سنتي جامعه

هنوز ذهنيت جامعه افغانستان قبيله اي و سنتي است و فشارهاي بي حدي از همين ناحيه متوجه كودكانمان است. ذهنيتهايي كه از شكوفايي استعداد كودكانمان جلوگيري مينمايد بسيار دختركاني كه به سبب همين ذهنيتها از تحصيل باز مانده اند و وجود همين ذهنيت جدايي مرد و زن زمينه بروز همجنسگرايي را فراهم نموده و بچه گكاي خردمان به دام مردان بوالهوس افتاده و مورد سوء استفاده جنسي قرار ميگيرند هنوز قانون اسلام كه اجازه ازدواج دختركان 9 ساله را ميدهد به چالش كشيده نشده و از همين رو سوء استفاده از دختران خرد روز بروز افزونتر ميگردد

در جامعه اي كه وجود بكارت در دختران نمود پاكي و عدم وجود آن باعث تباهي و ننگ خانواده هاست سرنوشت كودكاني كه ناخواسته بكارت خود را از دست داده اند چه خواد بود تلاشي كه بايد در اين زمينه صورت پذيرد اين است كه ذهنيت جامعه اصلاح گردد تا امكان تحصيل براي تمام دختران در تمام مقاطع فراهم آيد مكاتب دختران و پسران مختلط گشته تا از حساسيتهاي كنوني كاسته گردد قانوني به تصويب برسد تا از ازدواج دختران و پسران قبل از 18 سالگي جلوگيري شود

9- كودكان و مافياي بين المللي

كودكان در سرتاسر جهان از مافياي بين المللي مواد مخدر و قاچاق جهت سوء استفاده هاي جنسي در رنجند و كودكان افغاني هم از اين حيث مثتثني نميباشند اين باندها با استفاده از كودكان به تبادل مواد مخدر و جابجايي آن اقدام نموده و نيز قاچاق اعضاي بدن همانند كليه , قلب و كبد نيز مزيد علت گشته قرباني اصلي آن را كودكان قرار داده است و نيز در مواردي با قاچاق دختران آنها را در اختيار باندهاي فساد قرار ميدهند كشف 19 دختر و 3 پسر خردسال افغاني در سوئدن در سال جاري كه به سفارش باندهاي فساد صورت گرفته بود گواهي است بر اين مدعا و به نقل از گاردين، حدود نيمي از كودكان خارجي كه مظنون به قاچاق به بريتانيا از طريق شلوغترين بندر بريتانيا هستند را كودكان افغاني تشكيل مي‌دهند.

تعداد كودكان قاچاق شده افغاني در منطقه "كنت" بين آوريل 2007 و مارس 2008، 265 نفر بوده است كه نسبت به سال قبل از آن با افزايشي 55 درصدي رو به رو بوده است.مراكز نگهداري از كودكان در كنده ديگر ظرفيتي ندارد و اكثرا با كودكان افغاني كه توسط قاچاقچيان انتقال يافته اند پر شده است. 1 نفر از هر 5 نفر آنها نيز بعد از آورده شدن به اين مراكز ناپديد مي‌شوند. مقامات احتمال مي‌دهند كه اين كودكان وارد اقتصاد پنهان شوند و يا در ساير نقاط بريتانيا به بردگي گرفته شوند.

گزارش سالانه وزارت امور خارجه ايالات متحده در باره قاچاق انسان (TIP) در افغانستان در سال 2008 اين چنين بود

افغانستان منبع، مقصد و محل ترانزیت قاچاق کودکان، زنان و مردان با هدف بهره برداری جنسی و کار اجباری است. کودکان افغان در داخل کشور با هدف بهره برداری جنسی، ازدواج های اجباری در ازاء بدهی و یا به منظور حل اختلافات، تکدی گری اجباری، بردگی در ازاء بدهی، کودک سرباز اجباری، و اشکال دیگر کار اجباری قاچاق می شوند. زنان و دختران افغان نیز در داخل کشور و همچنین به کشورهای پاکستان، ایران، عربستان سعودی، عمان و دیگر نقاط خلیج، برای بهره برداری جنسی قاچاق می شوند. مردان افغان نیز به منظور کارهای اجباری به ایران قاچاق می شوند. افغانستان در عین حال مقصد قاچاق زنان و دخترانی از چین، ایران و تاجیکستان است که به منظور بهره برداری جنسی قاچاق می شوند. اعتقاد بر این است که زنان و کودکان تاجیک، برای بهره برداری جنسی، از طریق افغانستان به پاکستان و ایران قاچاق می شوند.

دولت افغانستان در مواردی قربانیان قاچاق به منظور بهره برداری جنسی را به عنوان زنای محصنه و یا فاحشگی، اعمالی که اجباراً از قاچاق انسان ها ناشی شده است، با زندانی کردن تنبیه کرده است. هرچند دولت افغانستان فاقد منابع لازم برای ارائه خدمات محافظتی به قربانیان است، در همان حال نیز نمی تواند از دسترسی قربانیان قاچاق انسان به مراقبتهای ارائه شده از سوی سازمان های غیر دولتی مطمئن باشد.

غالب دختركان كه به منظور بهره برداري جنسي به ساير كشورها انتقال داده ميشوند بصورت ازدواج با اعضاي باند به اين كشور انتقال يافته بودند در كشوري كه پيشكش و يا همان گله اصل اول در ازدواج است هر فردي با ارائه پيشكش بيشتر به خانواده هاي فقير قادر است دختركان خردسال را نيز به ازدواج خويش در آورد و به سوي كشوري ديگر حركت نمايد حال اين كه حقيقتا اين ازدواج به منظور تشكيل خانواده بوده يا مقاصد ديگر معلوم نميباشد و در مواردي هم ازدواج بدون حضور پسر صورت ميگيرد و دختر پس از ازدواج بسوي كشوري ثالث كه همسرش در آن حضور دارد رهسپار ميگردد.

تا زماني كه خانواده ها در افغانستان دختران خود را به چشم كالايي گرانبها ميبينند و پدر خانواده تصميم ميگيرد دخترش را به چه كسي به ازدواج در آورد انتظار اين چنين اعمالي دور از ذهن نميباشد در اين زمينه اقداماتي چون برداشتن پيشكش از امر ازدواج و عدم امكان ازدواج دختران زير 18 سالگي و تبليغات روشنگرايانه در خصوص امكان انتخاب شوهر از سوي دختر ميتواند راهگشا باشد

10- كودكان پدر كودكان مادر

كودكان پدر و كودكان مادر مطلب آخر است كه بدان اشاره ميكنم هم اكنون چنان رسم گشته خصوصا در مناطق شمالي كه دختران در سن 8 تا 13 سالگي (دقيقا زماني كه بايد بازي كند و به فكر تحصيل باشد) ميبايست ازدواج نمايد و پس از اين سن كمتر خاستگاري به سراغش ميآيد و چه بسا در 15 سالگي مجبور به ازدواج با مردي چندين برابر سن خودش و دارا بودن چندين فرزند باشد. اين دختران كه خصوصا در قريه ها سكونت دارند و محروم از تحصيل هستند

(در اين تصوير كه مربوط به شيرني خوري اين زوج است داماد ۱۲ سال و عروس ۶ ساله ميباشد)

(در اين تصوير نعيم به همراه دختر مامايش سونام كه بنام هم شيرني خوردند ديده ميشود بنام كردن كودكان قبل از بلوغ كودك از اعمالي است كه بشدت رواج دارد)

و پسران نيز بعد از 15 سالگي تا 20 سالگي ميباست زن بگيرند و مستقل شوند و به سبب نبود اطلاعات و دانش كافي قادر به پيشگيري از حاملگي نيستند و در همان سالهاي اول ازدواج صاحب فرزند ميگردند پدران و مادراني كه خود هنوز كودك هستند صاحب فرزنداني هستند كه هيچ تعقلي در امر تولد و پرورش آنها وجود ندارد و لزوم تحصيل كودكان را درك نخواهند نمود اين مادران كودك كه از سن 13 سالگي به بعد صاحب اولاد گشته اند طي چند سال با تولد چندين نوزاد ديگر خود را در معرض مرگ و عوارض ناشي از حاملگي هاي زود هنگام قرار ميدهند و آمار مرگ مادران هنگام وضع حمل را افزايش ميدهند اينجاست كه با مرگ خويش فرزندان خود را در معرض آسيبهاي روحي شديد قرار ميدهند و غالب پدران نيز به سراغ دختراني ميروند كه از سن ازدواجشان گذشته و مثلا بالاي 15 سالگي قرار دارند و با آنها ازدواج مينمايند و اين دور تسلسل ادامه مييابد چه بسا مادراني كه در 30 سالگي قرار دارند و صاحب نواسه ميشوند.

اين اوضاع كودكان بود در افغانستان منتها وضع كودكان در كشورهاي همسايه همچون ايران و پاكستان هم به همين صورت است با تفاوتهاي اندك

كودكاني كه از سوي حكومت ايران اجازه تحصيل در مكاتب رسمي را ندارند

و مكاتب خودگردان آنها هم بدست عوامل رژيم تعطيل ميگردند بناچار به سوي كار روي ميآورند آنهايي كه پدرانشان در كارهاي ساختماني مشغولند همراه پدر رفته

و آنهايي كه به هر دليل نميتوانند همراه پدرانشان مشغول شوند به مشاغلي همچون جمع آوري زباله هاي قابل استحصال مجدد و گل فروشي و شيشه موتر پاك كردن سر 4 راهها واكس زني كفش و چندين و چند كار ديگر ميگردند

در پاكستان نيز وضع همين گونه هست تعدا قابل توجه كودكاني كه غالبا مشغول كار قالين بافي در كارگاهها و يا منازلشان هستند بسيار زياد است.

به اميد روزي كه هيچ كودكي در هيچ جاي جهان در رنج نباشد به اميد روزي كه هيچ كودكي از بي غذايي جان خود را از دست ندهد.

این مقاله در آدرس ذیل نیز منتشر گردیده سایت افغان پن

تحقيق و نگارش۲ الي ۱۰اكتبر ۲۰۰۸

|